BÀI TUYÊN TRUYỀN CÔNG TÁC KSBT

Nhu cầu về vitamin A của con người khác nhau tùy thuộc vào từng độ tuổi. Nếu cung cấp thiếu vitamin A so với nhu cầu cơ thể sẽ dẫn tới nhiều căn bệnh nguy hiểm như mù lòa, đặc biệt là quáng gà và bệnh khô mắt ở trẻ em, với khoảng 250.000 - 500.000 trẻ em bị ảnh hưởng mỗi năm, và làm tăng nguy cơ tử vong do nhiễm trùng khi mắc sởi hoặc tiêu chảy. Mặt khác, lạm dụng vitamin A cũng gây nhiều bất lợi cho sức khỏe của người dùng.

Theo ước tính của Tổ chức Y tế Thế giới, toàn cầu có khoảng 190 triệu trẻ dưới 5 tuổi bị thiếu vitamin A, chủ yếu tại các nước Đông Nam Á và châu Phi cận Sahara. Tại Việt Nam, báo cáo từ Viện Dinh dưỡng Quốc gia năm 2020 cho thấy tỷ lệ thiếu vitamin A tiền lâm sàng ở trẻ 6-59 tháng tuổi là 9,5%, có ý nghĩa sức khỏe cộng đồng ở mức độ nhẹ, tỷ lệ này còn cao ở các vùng miền núi phía Bắc (13,8%) và Tây Nguyên (11,0%).

Hậu quả của thiếu vitamin A

• Suy giảm thị lực: Là nguyên nhân chính gây mù lòa có thể phòng ngừa ở trẻ em. Các triệu chứng ban đầu như quáng gà và khô mắt nếu không được điều trị có thể tiến triển thành loét giác mạc và mù lòa vĩnh viễn.
• Suy giảm miễn dịch: Trẻ thiếu vitamin A dễ mắc các bệnh như tiêu chảy, sởi và nhiễm khuẩn hô hấp, làm tăng nguy cơ tử vong.
• Ảnh hưởng đến tăng trưởng và phát triển: Làm chậm sự phát triển thể chất và trí tuệ của trẻ.
• Nguy cơ biến chứng sản khoa: Thiếu vitamin A ở phụ nữ mang thai có thể dẫn đến thai nhi chậm phát triển, sẩy thai, hoặc tử vong mẹ do các biến chứng sản khoa.

Nguyên nhân của thiếu vitamin A

• Chế độ ăn nghèo vitamin A: Không cung cấp đủ thực phẩm giàu vitamin A hoặc tiền chất (carotenoid), đặc biệt ở trẻ không được bú mẹ hoặc bú không đúng cách.
• Hấp thu kém vitamin A: Do chế độ ăn thiếu dầu mỡ hoặc mắc các bệnh làm giảm khả năng hấp thu như tiêu chảy, nhiễm ký sinh trùng đường ruột hoặc nhiễm trùng nặng.
• Tăng nhu cầu cơ thể: Trẻ em, phụ nữ mang thai và cho con bú cần nhiều vitamin A hơn để hỗ trợ tăng trưởng và phát triển.

Biện pháp can thiệp phòng chống thiếu vitamin A

• Bữa ăn hàng ngày cần đa dạng, phối hợp nhiều loại thực phẩm. Khuyến khích sử dụng thực phẩm giàu vitamin A như gan, trứng, cá, rau xanh đậm (rau ngót, rau đay), và rau quả màu cam, đỏ (bí đỏ, cà rốt, cà chua).
• Cho trẻ bú sớm trong vòng 1 giờ đầu sau sinh. Nuôi trẻ hoàn toàn bằng sữa mẹ trong 6 tháng đầu; cho trẻ bú mẹ đến 24 tháng tuổi hoặc lâu hơn.
• Sử dụng các thực phẩm giàu vi chất dinh dưỡng sẵn có ở địa phương cho bữa ăn bổ sung hằng ngày của trẻ; thêm mỡ hoặc dầu ăn để tăng cường hấp thu Vitamin A và các vitamin tan trong chất béo.
• Cho trẻ trong độ tuổi uống Vitamin A một năm 2 lần theo hướng dẫn của Trạm Y tế xã, phường.

Đối tượng, liều dùng

• Trẻ em từ 6 tháng đến 11 tháng tuổi:

Liều dùng: uống 1 viên hàm lượng 100.000 IU/lần, liều duy nhất.

• Trẻ em từ 12 tháng đến 35 tháng tuổi:

Liều dùng: uống 1 viên hàm lượng 200.000 IU/lần. 

• Trẻ em từ 6 tháng đến 59 tháng tuổi bị mắc các bệnh nhiễm khuẩn gây nguy cơ thiếu Vitamin A (tiêu chảy kéo dài, nhiễm khuẩn hô hấp cấp), trẻ bị suy dinh dưỡng nặng:

Nếu trẻ đã được uống Vitamin A theo chiến dịch trong vòng 1 tháng trước đó thì không cho trẻ uống thêm Vitamin A liều cao, nếu trẻ đã được uống Vitamin A theo chiến dịch trên 1 tháng trước đó thì có thể uống thêm 1 liều dự phòng theo độ tuổi.

• Trẻ được chẩn đoán mắc sởi: cần cho trẻ uống Vitamin A theo quyết định 1327/QĐ-BYT ngày 18/4/2014 của Bộ Y tế ban hành hướng dẫn chẩn đoán, điều trị bệnh sởi.

Để phòng chống thiếu vi chất dinh dưỡng ở trẻ, đặc biệt là Vitamin A, Trung tâm Y tế huyện Gò Dầu xây dựng kế hoạch triển khai chiến dịch cho trẻ từ 6 đến 35 tháng tuổi uống Vitamin A đợt 2 năm 2024.

Theo đó, các Trạm Y tế xã, thị trấn sẽ đồng loạt tổ chức cho trẻ từ 6 đến 35 tháng tuổi uống Vitamin A trong hai ngày 05 và 06/12/2024 tại Trạm Y tế xã, thị trấn. Phụ huynh cần lưu ý mỗi đợt chỉ uống 1 lần duy nhất. Vì vậy, cần báo cho nhân viên y tế biết nếu trẻ đã được cho uống Vitamin A tại nơi khác trong cùng đợt chiến dịch.

Hãy đưa trẻ 6 - 35 tháng tuổi đến uống Vitamin A từ ngày 05-06/12/2024 tại Trạm Y tế xã, thị trấn!

Tài liệu tham khảo

1. Linus Pauling Institute. Vitamin A. Linus Pauling Institute, Oregon State University. Updated 2023. Available at: https://lpi.oregonstate.edu/mic/vitamins/vitamin-A. Accessed November 29, 2024

2. World Health Organization. Vitamin A supplementation in infants and children 6–59 months of age. Available at: https://www.who.int/docs/default-source/micronutrients/summary-guideline-vas-6to59.pdf. Published 2023. Accessed November 27, 2024

3. Viện Dinh dưỡng Quốc gia Việt Nam. Báo cáo tổng quan về tình trạng dinh dưỡng tại Việt Nam năm 2020

4. Viện Dinh dưỡng Quốc gia Việt Nam. Quyết định số 314/QĐ-VDD ngày 14 tháng 3 năm 2024 về việc Ban hành tài liệu hướng dẫn chuyên môn.

ThS Phạm Anh Thư - Trung tâm Y tế huyện Gò Dầu